حتما تا به حال به اصفهان سفر کرده اید یا حداقل اسم بزرگترین میدان این شهر را شنیده اید. این میدان در شمال شهر اصفهان و در قلب آثار تاریخی نصف جهان قرار دارد. میدان نقش جهان از مهم ترین جاذبه های گردشگری ایران و اصفهان به شمار می آید که همیشه تعداد زیادی مسافران ایرانی و توریست های گردشگر را به خود دیده است. این میدان تاریخی به‌اندازه یک شهر جاذبه‌های گردشگری دارد و بسیاری از آثار و بناهای تاریخی اصفهان در این میدان قرار دارد. ثبت میدان نقش جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو ، اهمیت این میدان را به خوبی به جهانیان نشان می دهد. در سفر به اصفهان یکی از بهترین مکان‌ها برای گذراندن یک روز خاطره‌انگیز، میدان نقش جهان است. برای گشت‌وگذار در این منطقه و لذت بردن از همه امکانات و دیدنی‌های آن، می‌توان چند روز وقت گذاشت. از سوی دیگر با چرخش در میدان تقریبا تمام صنایع دستی و غذاهای سنتی اصفهان را می توان در بازارهای نقش جهان پیدا کرد. این حجم از زیبایی، تاریخ و هنر جمع شده در این میدان قدیمی اصفهان ارزش آن را دارد تا بیشتر به جزئیات آن پرداخت. در ادامه بیشتر با قلب سبز تاریخی اصفهان آشنا خواهیم شد.
نقش جهان در گذر تاریخ
میدان نقش جهان در طول تاریخ تغییرنام های زیادی داده است.مثل میدان بزرگ، میدان قصر، میدان سلطنتی و.. همچنین تا قبل از انقلاب با نام میدان شاه شناخته می شد ولی امروزه نام آن به میدان امام تغییر یافته است. پرشکوه‌ترین دوران تاریخی این میدان به دوره شاه عباس صفوی باز می‌گردد .شاه عباس با انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان، بناهای تاریخی این میدان را بنا کرد و باعث رونق اقتصادی و گسترش بازار درآن شد. میدان تازه بنا شده را در این زمان «میدان نو» نامیدند. پیش از زمان صفوی در محل میدان ، باغی زیبا به نام “نقش جهان” قرار داشت. با گسترش میدان نقش جهان در زمان شاه عباس دوم، میدان نو تبدیل به میدان نقش جهان شد. برای ساخت میدان نقش جهان از میدان عتیق اصفهان نمونه برداری شد.
میدان امام اصفهان با بیش از ۵۰۰ متر طول و ۱۶۰متر عرض بنا شده است.در سرتاسر میدان ۲۰۰ حجره در دو طبقه و در چهار جهت این میدان چهار بنای تاریخی ارزنده وجود دارد. این مکان پرطرفدار تاریخی در بهمن ۱۳۱۳، در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزو اولین آثار ایرانی بود که در فهرست یونسکو جای گرفت.
میدان نقش جهان؛ محل اجتماع برای همه ادوار
میدان امام اصفهان یکی از بزرگ ترین میدان های جهان به شمار می آید و از نگاه سفرنویسان خارجی، زیبایی این میدان در کلمات نمی گنجد. همچنین در گذشته محل برگزاری بازی چوگان، جشن های سلطتنی، رژه های ارتش و.. بوده است.
همانطور که قبلا اشاره شد در چهار جهت نقش جهان، چهار ایوان منقطع با چهار دروازه، تردد به کاخ شاهی و مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله را میسر می‌کند که در گذشته عبور از این مسیر در انحصار شاه و مقامات بود. در سال های اخیر با ساخت راه شاهی، مسیر برای گردشگران باز شد که در این مسیر با گذشتن از فضای تاریخی آن، ابتدا به کاخ عالی قاپو می‌رسید و پس از بازدید از کاخ به میدان وارد می‌شوید.
هرکدام از بناهای تاریخی ساخته شده در این میدان نمادی از زندگی شهرنشینی و اجتماع و هم‌بستگی ملی بودند. مسجد جامع عباسی یا مسجد شاه در ضلع جنوبی، مرکز اجتماعی شهر و برای اجتماعات گسترده مردم در مناسبت‌های مختلف ساخته شده بود. مسجد شیخ لطف الله در ضلع شرقی مرکز مذهبی، عمارت عالی قاپو در غرب میدان مرکز حکومتی و سردر قیصریه دیگر بنای تاریخی واقع در ضلع شمالی میدان نقش جهان، مرکز مهم اقتصادی شهر بودند.
دور میدان را حجره‌های تاریخی پوشانده‌اند که امروزه اصلی‌ترین مرکز فروش صنایع دستی اصفهان هستند. بازسازی حجره‌های قدیمی نقش جهان، در جهت حفظ هنر و گسترش صنایع دستی این شهر، در سال‌های اخیر صورت گرفته است. دو دروازه قدیمی چوگان نیز از یادگارهای تاریخی این میدان هستند. در این قسمت به معرفی این بناهای تاریخی برجسته می‌پردازیم.
عمارت عالی قاپو
عمارت عالی قاپو در ضلع غربی میدان نقش جهان، از زیباترین نمونه های معماری در دوران صفوی به شمار می آید. از خصوصیات برجسته این کاخ می‌توان به تزیینات زیبای طبقات، بازتاب صدا در ورودی کاخ، تالار پذیرایی بسیار زیبا و تالار اصلی موسیقی آن اشاره کرد. در این کاخ ۵۳ اتاق برای استراحت، برگزاری جلسات، دولت‌خانه و پذیرایی از سفرا و میهمانان تعبیه کرده‌اند. اساس معماری دولت‌خانه مبارکه نقش جهان، بر پایه‌های چوبی استوار است. این بنای زیبا هم‌چنان مرمت و بازسازی می‌شود.
مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطف الله یکی از مساجد ایران به شمار می‌رود که به‌واسطه تزیینات بی‌بدیل و معماری فوق‌العاده عالی، بسیار شگفت‌انگیز و تماشایی است. این مسجد به دستور شاه عباس اول و برای استفاده اختصاصی شاه ساخته شد. مسجد شیخ لطف الله در شرق میدان نقش جهان قرار دارد. در زمان حکومت قاجاریان به ساختمان اصلی و تزیینات مسجد خسارت‌های زیادی وارد شد؛ اما رضا شاه پهلوی آن را بازسازی کرد. ساخت گنبد ۳۲ متری این مسجد، ۱۷ سال طول کشید. کاشی‌کاری‌های گنبد مسجد شیخ لطف الله حاصل بازسازی آن در سال ۱۳۱۵ است. این مسجد برخلاف مساجد دیگر دوره صفویه، صحن و مناره ندارد. مسجد شیخ لطف الله در دی سال ۱۳۱۰ در فهرست ملی آثار ایران ثبت شد. یکی از دلایل جذب گردشگران، انعکاس هفت باره صداست که برای مردم و توریست ها شگفتانه زیادی را به همرا دارد.
سردر قیصریه
سردر قیصریه در ضلع شمالی میدان نقش جهان قرار دارد و دروازه ورودی به بازار سنتی و معروف اصفهان است. این بازار با قدمتی چند صد ساله یکی از زیباترین بناهای میدان نقش امام است و یکی از دلایل شهرت آن به دلیل سردر خاصش می باشد. طبقه سوم این بازار در گذشته نقاره خانه بوده است که اوقات مختلف روز را با صدای موسیقی در آن اعلام می‌کردند.سردر قیصریه، چهار در فرعی و یک دروازه اصلی را شامل می‌شود. به‌دلیل شباهت این بنا به نمونه‌اش در شهر قیصریه، این نام را بر این بنا گذاشتند. در گذشته های قدیم بازار قیصریه محل خرید و فروش بوده و اما امروزه با توجه به معماری خاص آن نه تنها محل کسب و کار بلکه به مکانی تاریخی و بسیار زیبا برای گردشگران محسوب می شود.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد، زیبایی و قدمت این بنای عظیم را نمیتوان در کلمات وصف کرد و حتما باید آن را از نزدیک مشاهده کنید تا بیشتر با ارزش این میدان آَشنا شوید. در این میدان بسیار بزرگ باید قدم بزنید و یا با سوار شدن در کالسکه اسب دور میدان بچرخید و همچنین با صرف غذاهای سنتی و محلی در رستوان های سنتی و خرید صنایع دستی یک روز به یاد ماندنی را در خاطرات زندگیتان ثبت کنید.
